کلیک

هفت مقدس

هر عدد در جوامع و فرهنگهای مختلف معانی خاص خود را دارد . بعضی از این معانی در گذشته و تاریخ مردم پدید آمده اند و ریشه در خرافات دارند و بعضی دیگر اعدادی هستند که می توان گفت مقدس یا اسرار آمیزند و از هر گونه خرافات به دورند . معروفترین اعدادی که در جوامع مختلف مورد توجه قرار گرفته اند عبارتند از : یک ، دو ، سه ، چهار ، هفت ، دوازده ، سیزده ، چهل و ...

 اما در این میان اسرار آمیزترین عدد ، عدد هفت است . عددی که در میان ادیان و ملل مختلف کاربردهای فراوان داشته و تقریبا همه مردم دنیا آن را به عنوان یک عدد مقدس می شناسند . یکی از دلایل تقدس عدد هفت این است که این عدد حاصل آمیزش دو عدد مقدس سه و چهار است ؛ بدین ترتیب که از مجموع عدد سه که نماد مرد و میرندگی و عدد چهار که نماد زن و زایندگی در طبیعت محسوب می‏شود ، عدد هفت پدید می آید که نشانه‏ای از حیات و زندگی در دو جهان به شمار می‏رود .

 قدیمی‌ترین قومی که به عدد هفت توجه کرد ، قوم سومر بود . سومری‌ها متوجه هفت‌تایی بودن بعضی عوامل طبیعی مانند هفت ستاره معروف جهان باستان ( زهره، مشتری، عطارد، زحل، مریخ، زمین و خورشید ) و هفت رنگ اصلی (سرخ ، سیمین، سفید، سیاه، ارغوانی، آبی و سبز ) شدند . سومری ها آن را کشف کردند و به صورت نمادی از خدایان در آوردند . از آن تاریخ به بعد عدد هفت در مذاهب ، تاریخ جهان و در تصوف و سنن و آداب اهمیت زیاد پیدا کرده و شماره بسیاری از امور و عوامل طبیعی « هفت » بوده است . حتی عدد هفت در احکام نجومی هم وارد شد به طوری که برای جهان هفت دوره قائل شدند که هر دور هزار ساله به یکی از هفت سیاره تعلق داشت و پس از دوره‌ی سیاره دیگر آغاز می‌شد . کیمیا‌گران هم هر یک از هفت فلز اصلی را که می‌شناختند به یکی از آن سیاره های هفتگانه نسبت می‌دادند . برای فیلسوف و ریاضیدان یونانی « فیثاغورث » نیز عدد هفت ، مفهموم ویژه ی خود را داشت ، به این دلیل که مثلث و مربع نزد ریاضیدانان عهد باستان اشکال هندسی کامل محسوب می شدند ، از این رو عدد هفت به عنوان مجموع سه و چهار برای آن ها عدد مقدسی بود .

 بابلیان، مصریان و تمدنهای باستانی دیگر نیز به وجود 7 سیاره مقدس اعتقاد داشتند. در زبان عبری لغت قسم خوردن ، به طور تحت اللفظی به معنای قرار گرفتن تحت نیروی 7 چیز است که برگرفته از هفت میشی است که در پیمان میان ابراهیم نبی و ابی ملک در بیرشیبا به آن اشاره شده است . هرودوت نیز به یک قسم عربی اشاره کرده که در آن هفت سنگ به خون آغشته می شوند .

 در یونان باستان این عدد مخصوص آپولون ، خداوند طبابت ، شعر و صنعت است . در آیین زرتشتی نیز عدد هفت مقدس بوده است ، پیروان این آیین بایستی هفت عمل ، یعنی راستی و درستی، پاک منشی ، پندارنیک ، گفتارنیک ، کردارنیک ، عشق و محبت و خدمتگذاری به انسان و جامعه را رهنما قرار می دادند .حتی در دین اسلام نیز نشانه هایی از تقدس عدد هفت دیده می شود . به عنوان مثال سوره مبارکه فاتحه که اولین سوره قزآن کریم می باشد از هفت آیه تشکیل شده و ...

 در زیر نمونه هایی از کاربرد عدد هفت در میان ملل ، مذاهب و جوامع مختلف ، به خصوص ایران ذکر شده که بیانگر محبوبیت و قداست این عدد در میان این جوامع می باشد :

- هفت روز هفته : شاخص ترین نماد تقدس هفت در دنیا . تقریبا در میان تمام جوامع ، یکی از گروه هایی که روزها بر اساس آن تقسیم بندی می شوند ، هفته است .

 - هفت آسمان : آنطور که در قرآن کریم آمده ، آسمان از هفت طبقه یا مرحله تشکیل گردیده و این یکی از نمودهای تقدس عدد هفت در دین اسلام است . ( سوره فصلت ، آیه 12 : آنگاه نظم هفت آسمان را در دو روز استوار گرداند ... )

- هفت طبقه بهشت : بر اساس آیات قرآن و مفسران احادیث ، بهشت دارای هفت طبقه است و بالاترین درجه سعادت معنوی ، ورود به طبقه هفتم بهشت است . مسلمانان به وجود هفت طبقه یا مرحله آمرزش و بهشتی شدن اعتقاد دارند. این طبقات هفتگانه همانهایی هستند که حضرت محمد(ص) در شب معراج خود سوار بر "براق" آنها را طی نموده است . همچنین در مورد جهنم نیز به وجود هفت طبقه در آن اشاره شده است .

 هفت بار طواف کعبه : افرادی که به زیارت خانه خدا مشرف می شوند در مرحله ای از انجام فرایض حج می بایست هفت بار به دور خانه خدا گردش ( طواف ) نمایند . همچنین در عملی دیگر به نام « سعی بین صفا و مروه » می بایست مسیر بین این دو محل را هفت بار طی کنند و در مرحله ای دیگر به نام « رمی جمرات » می بایست هفت سنگ را به ستونی که نماد شیطان است بزنند . همه این اعمال نیز نمود دیگری از تقدس عدد هفت در دین اسلام است .

 - هفت هیکل : دعاى هفت هیکل دعایی است شامل هفت دعای کوچک و به اعتقاد عالمان دینی هر کس آن را بخواند یا در نزد خود نگه دارد خداوند او را از غیبت و بدگویى مردمان نگه می دارد و دشمنان او را مغلوب می نماید .

 - هفت گناه کبیره : هفت گناه کبیره، گناهانی هستند که در زمان تاریخ بسیار قدیم رهبانیت مسیحی مشخص شده و در قرن ششم میلادی توسط پاپ گرگوری اول یا گرگوری کبیر در یک دسته قرار گرفته اند. این گناهان عبارتند از : تکبر ، طمعکاری ، شهوت ( در معنای تمایل بیش از حد یا نامشروع جنسی) ، حسادت ، شکم پرستی ( که معمولا مستی نیز در آن منظور می شود ) ، خشم و تنبلی . هفت گناه کبیره از موضوعات مورد علاقه در وعظ و خطابه ها، نمایشنامه های اخلاقی و هنر اروپای قرون وسطا بوده است.

 - هفت پیمان مقدس : در مقابل هفت گناه کبیره ، هفت پیمان مقدس قرار دارد که عبارتند از : غسل تعمید، تسلیم و تصدیق، تقدیس و بلوغ ، ازدواج ، استغفار و توبه ، غسل قبل از مرگ با روغن مقدس و در آمدن به لباس روحانیون مسیحی .

 - هفت کلمه آخر : هفت کلمه آخر ، به آخرین جمله حضرت عیسی بر صلیب اشاره دارد . این کلمات از این قرارند : " خدای من ، چرا مرا به خود واگذاشتی ؟ "

 - هفت سین : یکی از رسوم زیبای باستانی ایرانیان که در ایام عید نوروز ، در آغاز سال نو اجرا می شود . **

 - هفت خوان رستم : فردوسی ، شاعر و حماسه سرای بزرگ ایرانی ، برای آن که قدرت و حقانیت قهرمانش ( رستم ) را ثابت کند در هفت خان یا هفت منزلگاه او را از خطر می ‌گذراند و پادشاهان بزرگ داستان‌هایش را پادشاه هفت کشور می‌ خواند . **

 - عجایب هفت گانه : هفت اثر از بزرگترین آثار ساخته ی دست بشر ، در سراسر دنیا که در قرون وسطی بنا گردیده اند . **

 - عجایب هفتگانه طبیعی : کوه اورست در مرز نپال و چین ، آبشار ویکتوریا در آفریقا ، گرند کنیون ( Canyon Grand ) آمریکا ، ساحل مرجان بزرگ استرالیا ، سپیده دم شمالی قطب شمال ، آتشفشان پاریکوتین ( Paricutin ) در مکزیک و بندر ریو دوژانیرو برزیل ، هفت مکان شگفت انگیزی هستند که به صورت طبیعی به وجود آمده اند و به عنوان عجایب هفتگانه طبیعی شناخته می شوند .

 - هفت شهر عشق : در منطق الطیر ، عطار هفت شهر عشق را زیر پا می گذارد و هفت وادی طریقت و کیفیت حرکت سالک از مبداء طلب تا مقصد فنا را نشان می دهد . این هفت وادی ( یا هفت شهر ) عبارتند از : طلب ، عشق ، معرفت ، استغناء ، توحید ، حیرت و فنا . **

 - هفت مرد فرزانه : نامی که در سنت یونانی به هفت تن از سیاستمداران ، قانونگذاران و فیلسوفان قرن 6 و 7 قبل از میلاد نسبت داده شده . این فرزانگان عبارتند از : سولون ( قانون گذار یونانی ) ، تالس ( فیلسوف اهل میلتوس ) ، پیتاکوس ( فرمانده نظامی اهل میتیلن) ، کلئوبولوس ( فیلسوف اهل رودس ) ، شیلون اسپارتی ( از ناظران شاه ) ، بیاس ( فرزانه ترین هفت فرزانه اهل پری ین ) و پریاندر ( حاکم مستبد کورنتی ) . - هفت قلم آرایش : در گذشته ، اسباب آرایش زنان ایرانی شامل هفت چیز بود که عبارتند از : حنا ، وسمه ، سرخاب ، سفیداب ، سرمه ، زرورق بر روی پیشانی و قلی ) . این ابزار آرایش مخصوص زنان متأهل بوده و دختران مجرد از آنها استفاده نمی کرده اند ، چنانکه در مثلی قدیمی نیز به این مسأله اشاره شده است « آمدم خانه شوهر وسمه کنم، نیامدم وصله کنم » . هفت قلم آرایش یا هفت قلم مشاطه کردن نیز به معنای آرایش کامل به کار می رفته است .

 - هفت رنگ رنگین کمان : رنگین کمان که یکی از مناظر زیبای طبیعی است و بر اثر شکست نور خورشید در میان قطرات باران تشکیل می گردد ، از هفت رنگ تشکیل شده که عبارتند از : بنفش ، نیلی ، آبی ، سبز ، زرد ، نارنجی و قرمز .

 - هفت اقلیم : بر طبق افسانه ای قدیمی روزی که تیشتر ، ایزد باران و رزق و روزی ، بارندگی را آغاز کرد، نصف جهان را آب گرفت و زمین به هفت کشور تقسیم شد . این هفت اقلیم ( یا هفت کشور ) عبارتند از : اقلیم یکم: هندوستان ، اقلیم دوم: عرب و حبشستان ، اقلیم سوم: مصر و شام ، اقلیم چهارم : ایران ، اقلیم پنجم: روم و صقلاب ، اقلیم ششم: ترک و یأجوج ، اقلیم هفتم: چین و ماچین .

 - هفت دریا : شامل دریاهای قطب شمال و قطب جنوب ، اقیانوس آرام شمالی و جنوبی ، اقیانوس اطلس شمالی و جنوبی و اقیانوس هند .

 - هفت حس: بر اساس تعلیمات باستانی ، روح انسان یا "بدن مقدس درون او" مرکب از هفت خاصیت است که هر یک تحت تاثیر یکی از سیارات هفتگانه اند که عباتند از : آتش موجب زندگی ، خاک به وجود آورنده توانایی احساس کردن ، آب موجب قدرت بیان ، هوا حس چشایی ، مه موجد حس بینایی ، گلها به وجود آورنده حس شنوایی و باد جنوب به وجود آورنده حس بویایی هستند .

 هفتمین پسر از هفتمین پسر : در معرفت قومی، هفتمین فرزند پسر از هفتمین پسر یک خانواده با نیروهای قدرتمند جادویی و شفادهندگی متولد می شود . او پیشگو است و میتواند طلسمهای قدرتمندی را اجرا کند و می تواند با نهادن دست خود بر بدن افراد رنجور ، آنان را شفا دهد .

 - اژدهای هفت سر : در برخی از افسانه های کهن در سراسر جهان ، به اژدهایی اشاره شده که هفت سر دارد و با بریدن هر سر ، سر دیگری به جای آن رشد می کند و در حقیقت بیانگر فنا ناپذیر بودن این اژدها است .

 - هنر های هفت گانه : هفت هنر برتر و برگزیده به ترتیب عبارتند از : شعر ، موسیقی ، تئاتر ، نقاشی ، مجسمه‌سازی ، نویسندگی‌ و سینما .

 - هفت نت موسیقی : الفبای موسیقی دارای هفت حرف ( نت ) است که عبارتند از : دو ، ر ، می ، فا ، سل ، لا ، سی .

 - هفت دستگاه موسیقی سنتی ایرانی : موسیقی سنتی ایران از تعدادی ملودی به نام گوشه تشکیل شده که هر یک بازگو کننده حالات خاصی است . گوشه ها بر مبنای همگونی و اشتراک حالات متوالی نت هایشان به مجموعه هایی دسته بندی می شوند که به آنها دستگاه می گویند . دستگاه به آوازی می گویند که طرز بستن درجات گام و فواصل جزء آن به گام دیگری شبیه نباشد . هفت دستگاه موسیقی ایرانی عبارتند از : شور ، همایون ، چهارگاه ، سه گاه ، ماهور ، نوا و راست پنجگاه .

 - هفت علم انسانی ( علوم سبعه ) : به نظر می رسد که نام "علوم انسانی" برگرفته از رساله "سیاست" ارسطو باشد که در آن از شاخه هایی از دانش که شایسته انسان آزاد است ، یعنی دانش اولیه ای که برای یک شهروند با تحصیلات مناسب لازم است ، سخن گفته است . این علوم عبارتند از علوم سه گانه : دستور زبان (ادبیات)، علم بیان و دیالکتیک (مباحثه و مکالمه) و علوم چهارگانه که پیشرفته تر بوده و از این قرارند : حساب ، هندسه ، موسیقی و نجوم .

 - هفت پیکر : هفت پیکر یا بهرامنامه چهارمین منظومه نظامی از نظر ترتیب زمانی و یکی از دو شاهکار او (با خسرو و شیرین) از لحاظ کیفیت است.

 - هفت اورنگ : یکی از آثار منظوم جامی است که از هفت بخش تشکیل شده است : 1- مثنوی سلسله الذهب در مسایل دینی و اخلاقی همراه با قصص گوناگون که به نام سلطان حسین بایقرا سروده شده است . 2- سلامان و ابسال که داستانی است عاشقانه و عرفانی از منابع یونانی و پیش از جامی ، پورسینا و دیگران آن را تصنیف کرده اند . 3- تحفه الاحرار مثنوی عرفانی و دینی است به نام خواجه ناصرالدین نقشبندی . 4- سبحه الابرار نیز در تصوف و مسایل اخلاقی همراه با تمثیلات بسیار است . 5- یوسف و زلیخا که بهترین مثنوی های جامی و به نام سلطان حسین است . 6- لیلی و مجنون . 7- خردنامه اسکندری در حکمت و مسایل فلسفلی .

 - هفت کوتوله : نام داستانی مشهور ( سفید برفی و هفت کوتوله ) که نمونه دیگری از کاربرد عدد هفت در میان جوامع غیر ایرانی است .

 همچنین در بابل و آشور هر معبدی هفت طبقه داشت و هر طبقه به نام یکی از سیارات و هفت رنگ بود . در بناهایی که در دوره باستان ساخته می‌شد نیز عدد هفت نقش داشت ، باغ‌های معلق بابل منسوب به بخت النثر که خودش هم یکی از عجایب هفت‌گانه جهان است ، در هفت طبقه ساخته شده‌ بود . حصار شهر باستانی اکباتان در همدان (هگمتانه) پایتخت مادها ، هفت دیوار داشت که به هفت ستاره نسبت داده شده بود . داریوش با شش تن دیگر از نجیبان ایران هفت تنی را تشکیل دادند که دست به دست هم دادند و گئومات مغ را سرنگون کردند ، همین هفت یار در بین راه هفت جفت کرکس دیدند و آنها را به فال نیک گرفتند . در دوره هخامنشی هفت قبیله معروف در فارس می ‌زیستند . قبر کوروش در دشت مرغاب روی یک سکو قرار گرفته که دارای هفت پله است . در نقوش نقش رستم بالای گور داریوش ، در دو طرف ، نقش شش نفر وجود دارد که با مجسمه داریوش ، هفت نقش را تشکیل داده‌اند . به عقیده هندی ها در آئین برهما انسان هفت بار می میرد . در انجیل از هفت روح پلید صحبت شده است . فرقه کاتولیک به هفت نوع شادی ، هفت نوع مناسک ، هفت گناه اصلی فراگیر توبه ، هفت اندوه و هفت شادی معتقدند . قوم یهود هر هفت سال یک بار ، در روز هفتم هفته سال هفتم جمع می‌شوند که آن سال یوییل نام دارد . صور فلکی خوشه ی پروین یا ثریا به عنوان «هفت ستاره» معروف است ، در حالی که حتی با چشم های غیر مسلح می توان در این صورت فلکی تا یازده ستاره را دید . در قرآن آمده که فرعون در خواب هفت گاو لاغر و هفت گاو چاق را دید و خواب او این چنین تعبیر شد که هفت سال فراوانی خواهد شد که هفت سال خشکسالی به دنبال دارد ...